Ayak tendiniti, günlük hareketi kısıtlayan ve yaşam kalitesini düşüren yaygın bir kas-tendon rahatsızlığıdır. Genellikle uzun süreli yorgunluk, yanlış ayakkabı seçimi veya aşırı egzersiz sonrası ortaya çıkar.
Tedavi sürecinin temel amacı, ağrıyı hafifletmek, iltihabı kontrol altına almak ve tendon dokusunun onarımını desteklemektir. Erken müdahale, iyileşmeyi hızlandırır ve kronik tendon hasarının önüne geçilmesini sağlar.
Ayak Tendiniti Nedir?
Ayak tendiniti, ayağın hareketini sağlayan tendonların iltihaplanması veya mikroyırtıklar sonucu tahriş olmasıyla ortaya çıkan bir kas-tendon rahatsızlığıdır. Tendonlar, kasları kemiklere bağlayan güçlü fibröz dokulardır ve vücut ağırlığının büyük kısmını taşırlar. Bu yapılar aşırı yüklenmeye maruz kaldığında, doku içinde küçük yırtıklar ve ödem gelişir, bu da ağrı, hassasiyet ve hareket kısıtlılığına neden olur.
Ayak tendiniti genellikle Aşil tendonu, tibialis posterior ve peroneal tendonlar gibi ayak bileği çevresindeki ana tendonları etkiler. Özellikle Aşil tendonu iltihabı, topuk arkasında ağrı ve sabah sertliğiyle kendini gösterir. Tibialis posterior tendiniti iç ayak kavsinde ağrıya yol açarken, peroneal tendiniti dış ayak bileğinde rahatsızlık oluşturur.
Bu durum genellikle tekrarlayan zorlanmalar, aşırı egzersiz, uygun olmayan ayakkabı kullanımı veya biyomekanik dengesizlikler nedeniyle gelişir. Erken dönemde tedavi edilmediğinde tendon zayıflar, yırtılma riski artar ve kronikleşerek iyileşme süresi uzar.
Ayak Tendiniti Belirtileri Nelerdir?
Ayak tendiniti genellikle yavaş başlayan, zamanla artan bir ağrı ve sertlik hissiyle kendini gösterir. Belirtiler, iltihabın şiddetine ve etkilenen tendona göre değişiklik gösterebilir. Erken evrede yalnızca yürüyüş sonrası rahatsızlık hissedilirken, ilerleyen dönemlerde istirahatte bile ağrı oluşabilir. En yaygın belirtileri aşağıdaki listede bulabilirsiniz.
- Yürürken veya koşarken artan, istirahatte azalan ayak ağrısı
- Tendon boyunca şişlik, hassasiyet veya sıcaklık hissi
- Sabahları veya uzun dinlenme sonrası sertlik ve tutukluk hissi
- Ayağa kalkarken veya merdiven çıkarken zorlanma
- Topuk ya da ayak bileği çevresinde gerilme ve yanma hissi
- Uzun süre ayakta kalındığında artış gösteren zonklama tarzı ağrı
- Tendon bölgesinde hareketle artan sürtünme veya çıtırtı hissi (krepitasyon)
Belirtiler ihmal edildiğinde tendonun zayıflaması, kronik iltihap veya yırtık riskini artırabilir. Bu nedenle erken tanı ve uygun tedavi, tendonun bütünlüğünü korumada büyük önem taşır.
Ayak Tendiniti Neden Olur?
Ayak tendiniti, çoğunlukla tendonun aşırı zorlanması veya dengesiz yüklenmesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum, mikro yırtıklara ve dokuda iltihabi bir yanıt oluşmasına yol açar. Hatalı ayakkabı seçimi, antrenman hataları veya biyomekanik bozukluklar da süreci hızlandırabilir. Başlıca sebepleri aşağıdaki şekilde listeledik.
- Aşırı kullanım: Uzun yürüyüş, koşu veya zıplama gibi tekrarlayıcı hareketler tendonu yorar.
- Yanlış ayakkabı seçimi: Sert tabanlı veya desteği yetersiz ayakkabılar tendon yükünü artırır.
- Düz tabanlık (pes planus): Ayağın iç kavsinin çökmesi tendonlara aşırı gerilim uygular.
- Aşırı pronasyon veya supinasyon: Basış dengesinin bozulması tendon hizasını etkiler.
- Kas dengesizlikleri: Baldır veya ayak kaslarındaki zayıflık ek yük bindirir.
- Yaşlanma: Tendon elastikiyeti azalır, iyileşme süreci yavaşlar.
- Romatoid artrit veya diyabet: Kronik iltihap veya dolaşım sorunları tendonu hassaslaştırır.
Bu etkenler birleştiğinde tendonun dayanıklılığı azalır ve tekrarlayan stres sonucu iltihap gelişir. Erken önlem alınmadığında süreç kronikleşebilir ve tendon yırtıklarıyla sonuçlanabilir.
