Peroneal tendon yırtığı, ayak bileğinin dış tarafında yer alan peroneus longus ve peroneus brevis tendonlarının hasar görmesiyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır.
Tedavinin amacı, ağrıyı azaltmak, yırtığın ilerlemesini önlemek ve tendonun işlevini yeniden kazandırmaktır.
Erken dönemde uygulanan dinlenme, soğuk uygulama, bandaj ve fizik tedavi genellikle başarılı sonuçlar verir. Daha ileri vakalarda ise rejeneratif tedaviler veya cerrahi onarım yöntemleri tercih edilir. Tedavi süreci, yırtığın tipi ve hastanın fiziksel durumuna göre bireysel olarak planlanmalıdır.
Peroneal Tendon Yırtığı Nedir?
Peroneal tendon yırtığı, ayak bileğinin dış kısmında yer alan peroneus longus ve peroneus brevis adlı iki ana tendonun hasar görmesi veya kısmen yırtılmasıyla oluşan bir rahatsızlıktır. Bu tendonlar, yürürken veya koşarken ayak bileğini stabilize eder ve ayağın dışa dönme hareketini kontrol eder.
Yırtık meydana geldiğinde, bu mekanizma bozulur ve dış ayakta ağrı, dengesizlik ve fonksiyon kaybı gelişir. Peroneal tendon yırtıkları genellikle kısmi yırtıklar ve tam yırtıklar olmak üzere iki şekilde görülmektedir.
- Kısmi (parsiyel) yırtıklar: Tendon liflerinin bir kısmı hasar görür; genellikle tekrarlayan zorlanmalar sonucunda oluşur.
- Tam yırtıklar: Tendonun bütünlüğü bozulur; genellikle ani burkulmalar veya travmalarla ilişkilidir.
Bu yaralanma, özellikle sporcularda, dansçılarda ve sık tekrarlayan ayak bileği burkulması yaşayan kişilerde yaygındır. Tedavi edilmezse, kronik ağrıya ve ayak bileğinde kalıcı dengesizliğe yol açabilir.
Peroneal Tendon Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
Peroneal tendon yırtığında belirtiler genellikle ayak bileğinin dış kısmında hissedilen ağrı ile başlar. Ağrı yürüyüş, koşu veya ayak bileğini yana doğru hareket ettirme sırasında artar. Zamanla tendon çevresinde şişlik, hassasiyet ve güçsüzlük gelişebilir.
- Ayak bileğinin dış tarafında sürekli veya ani başlayan ağrı
- Yürürken veya koşarken tıklama, atlama hissi
- Şişlik ve sıcaklık hissi (özellikle dış malleol çevresinde)
- Topuk veya ayağın dış kenarında dengesizlik hissi
- Ayağı dışa doğru çevirmekte zorluk veya güç kaybı
- Bazı durumlarda, yırtık tendonun deri altında hareket ettiği hissi (subluksasyon belirtisi)
Belirtiler çoğu zaman ayak burkulmasıyla karıştırılmaktadır.Ağrılar dinlenmeyle geçmiyor ve yürüyüşte dengesizlik devam ediyorsa, erken tanı için ortopedi uzmanına başvurmak gerekir.
Peroneal Tendon Yırtığı Neden Olur?
Peroneal tendon yırtığı genellikle mekanik zorlanma, aşırı kullanım veya ani travmalar sonucunda meydana gelir. Tendonlar, ayak bileğini stabilize eden yapılardır; bu nedenle tekrarlayan stres ya da aniden gelişen bir burkulma, liflerin zayıflamasına ve yırtılmasına yol açabilir.
- Ayak bileği burkulmaları (inversiyon yaralanmaları): Ayağın içe dönmesiyle tendon gerilir ve liflerde yırtık oluşabilir.
- Tekrarlayan zorlanmalar: Sporcularda veya uzun süre ayakta çalışan kişilerde sık görülür.
- Ayak bileği instabilitesi: Önceden yaşanan burkulmalar sonucu bağ gevşemesi, tendonlara aşırı yük bindirir.
- Aşırı kullanım ve yanlış antrenman: Ani yön değiştirme gerektiren sporlar (futbol, basketbol, tenis) riski artırır.
- Uygun olmayan ayakkabı kullanımı: Desteği yetersiz ayakkabılar, tendonun sürekli gerilmesine neden olabilir.
- Anatomik yatkınlık: Yüksek kavisli (pes cavus) ayak yapısına sahip kişilerde tendonlar daha fazla zorlanır.
- Yaşla birlikte dejenerasyon: Tendon yapısı zayıflar, elastikiyet azalır ve yırtık riski artar.
Bu faktörlerin bir veya birkaçının bir araya gelmesi, özellikle fiziksel olarak aktif bireylerde peroneal tendon yırtığı gelişimini hızlandırabilir.
