Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Neden Olur?
Romatoid artrit (iltihaplı romatizma), bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücudun kendi sağlıklı dokularına saldırması sonucu ortaya çıkan kronik ve otoimmün bir hastalıktır. Özellikle eklemleri kaplayan sinovyum adı verilen zar dokusunda başlayan iltihaplanma, zamanla sinovyumun kalınlaşmasına ve buradan salınan enzim ve sitokinlerin etkisiyle kıkırdak ile kemik dokusunda hasara neden olur. Bu süreç, eklemlerde ağrı, şişlik, ısı artışı ve şekil bozukluklarıyla kendini gösterirken, tedavi edilmediğinde kemik erimesi ve hareket kaybına yol açabilir.
Hastalık yalnızca eklemlerle sınırlı kalmaz; cilt, göz, akciğer, kalp ve damar sistemi gibi birçok organı da etkileyebilir. Genellikle simetrik ilerleyen bu rahatsızlık, bacaklar başta olmak üzere eller, bilekler, dizler gibi çok sayıda eklemde görülebilir. Romatoid artritin ilerleyen evrelerinde tendon ve bağların zayıflamasıyla birlikte eklemlerin doğal yapısı bozulabilir ve kalıcı deformiteler meydana gelebilir. Hastalığın şiddeti ve ilerleme hızı kişiden kişiye değişiklik gösterdiğinden, erken tanı ve doğru tedavi büyük önem taşır.
Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Belirtileri Nelerdir?
Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin eklemlere saldırması sonucu ortaya çıkan kronik ve iltihaplı bir hastalıktır. En belirgin belirtileri arasında eklemlerde ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığı yer alır. Özellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındığında hissedilen eklem tutukluğu, romatoid artritin ayırt edici özelliklerinden biridir. Bu sertlik genellikle bir saatten uzun sürer ve hastaların günlük yaşam aktivitelerini zorlaştırabilir. Belirtiler zamanla el, bilek, diz ve ayak eklemlerinde kalıcı hasara neden olabilir.
Romatoid artrit genellikle simetrik bir tutulum gösterir; yani vücudun her iki tarafındaki eklemler aynı anda etkilenir. El ve ayak parmak eklemleri, bilekler, dizler, dirsekler, omuzlar ve kalçalar en sık etkilenen bölgeler arasında yer alır. Eklemlerde sıcaklık artışı, kızarıklık ve şekil bozuklukları da hastalığın ilerleyen evrelerinde gözlemlenebilir. Sistemik bir hastalık olan romatoid artrit, yalnızca eklemleri değil, aynı zamanda tüm vücudu etkileyebilir. Yorgunluk, halsizlik, iştah kaybı, kilo kaybı, hafif ateş ve deri altında oluşan romatoid nodüller gibi genel belirtiler de sıkça görülür.
Romatoid artrit belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir; başlangıç yaşı, hastalığın yayılımı ve eşlik eden diğer sağlık problemleri belirtilerin şiddetini ve seyrini etkileyebilir. Dizlerde ve bacaklarda simetrik ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı da hastalığın önemli göstergelerindendir. Bu semptomlar, sinirsel romatizma gibi diğer romatizmal hastalıklardan ayırt edici özellikler taşır. Erken tanı ve düzenli tedaviyle romatoid artrit belirtileri kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
Romatoid Artrit Kimlerde Görülür?
Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin sağlıklı eklem dokularına saldırmasıyla ortaya çıkan kronik bir hastalıktır ve bazı bireyler bu hastalığa daha yatkın olabilir. Genetik faktörler, yaşam tarzı, cinsiyet ve çevresel etkenler Romatoid Artrit gelişim riskini artıran başlıca unsurlardır. Romatoid artrit her yaşta görülebilmekle birlikte, en sık 30 ila 60 yaş arasındaki bireylerde ortaya çıkar.
Kadınlarda erkeklere oranla iki ila üç kat daha fazla görülen romatoid artrit, hormonal ve üreme sistemi ile ilişkili faktörlerin etkisiyle kadınlarda daha yaygın seyredebilir. Aile öyküsünde romatoid artrit bulunan bireylerde, genetik yatkınlık nedeniyle hastalığın görülme riski artmaktadır.
Sigara kullanımı, hastalığın en güçlü çevresel tetikleyicilerinden biridir. Uzun süreli sigara içimi hem romatoid artrit riskini artırmakta hem de hastalığın daha agresif seyretmesine yol açmaktadır. Obezite de inflamasyonu tetikleyen bir durum olduğundan, hem hastalığın ortaya çıkma riskini artırabilir hem de tedaviye yanıtı olumsuz etkileyebilir. Ayrıca periodontitis (ileri düzey diş eti hastalığı) ve bazı akciğer rahatsızlıklarının da romatoid artrit gelişimiyle ilişkili olabileceği bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir.
Bu risk faktörlerinin erken tanınması, romatoid artritin erken teşhisi ve tedavisi açısından kritik öneme sahiptir. Sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ve düzenli kontroller, özellikle risk grubundaki bireyler için hastalık gelişimini önlemede etkili olabilir.
