Skolyoz, omurganın yana doğru anormal eğriliği ile karakterize bir rahatsızlıktır. Çocukluk ve ergenlik döneminde sık görülen bu durum, erken fark edildiğinde tedaviyle kontrol altına alınabilir. Tedavide amaç, eğriliğin ilerlemesini durdurmak, omurga sağlığını korumak ve yaşam kalitesini artırmaktır. Uygulanacak yöntemler, eğriliğin derecesine ve hastanın yaşına göre farklılık gösterebilir.
Skolyoz Nedir?
Skolyoz, omurganın normalde düz olması gereken hattının yana doğru eğrilmesiyle ortaya çıkan bir omurga deformitesidir. Eğrilik genellikle “S” veya “C” şeklinde gözlenir. Çoğunlukla ergenlik çağında hızlı büyüme döneminde fark edilir, ancak her yaşta gelişebilir.
Hastalığın nedeni çoğu vakada tam olarak bilinmez (idiyopatik skolyoz). Bunun dışında doğuştan omurga anomalileri (konjenital skolyoz), sinir-kas hastalıkları (nöromüsküler skolyoz) veya yaşa bağlı dejeneratif değişiklikler (dejeneratif skolyoz) da neden olabilir. Skolyoz hafif vakalarda yalnızca estetik bir sorun oluştururken, ileri evrelerde sırt ağrısı, asimetri, solunum problemleri ve günlük yaşamda zorluklara yol açabilir.
Skolyoz Belirtileri Nelerdir?
Skolyoz, eğriliğin derecesine ve hastalığın türüne bağlı olarak farklı belirtiler gösterebilir. Bazı durumlarda belirti vermeden rutin muayenede fark edilirken, ileri vakalarda hem görünüm hem de günlük yaşam üzerinde belirgin etkiler yapabilir.
- Omuzlarda veya kalçada asimetri
- Bir omzun diğerinden daha yüksek görünmesi
- Bel hattında eşitsizlik
- Sırt veya bel bölgesinde belirgin eğrilik
- Giysilerin vücuda düzgün oturmaması
- Uzun süre ayakta durmada veya yürümelerde sırt ağrısı
- İleri evrelerde nefes darlığı ve yorgunluk
Erken yaşlarda genellikle ağrı yapmaz; bu nedenle ailelerin çocukların duruşunu düzenli kontrol etmesi önemlidir.
Skolyoz Neden Olur?
Skolyozun nedenleri farklı türlere göre değişiklik gösterir. Çoğu vakada kesin neden bilinmez ve bu tür idiyopatik skolyoz olarak adlandırılır. Özellikle ergenlik döneminde hızlı büyüme sırasında ortaya çıkması sık rastlanan bir durumdur. Başlıca nedenleri şu şekilde özetleyebiliriz:
- İdiyopatik skolyoz: Nedeni henüz bilinmeyeni en sık görülen tipidir.
- Konjenital skolyoz: Omurga kemiklerinin doğuştan gelişim bozukluğuna bağlı ortaya çıkar.
- Nöromüsküler skolyoz: Kas veya sinir hastalıklarına (örneğin serebral palsi, kas distrofisi) bağlı gelişir.
- Dejeneratif skolyoz: İleri yaşta omurga kemiklerinde aşınma, disk kaybı veya osteoporoz sonucu oluşur.
- Travmatik veya tümöre bağlı skolyoz: Yaralanmalar ya da omurgada tümör varlığına bağlı gelişebilir.
Genetik faktörlerin de rol oynayabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, yanlış oturma alışkanlıkları doğrudan bu rahatsızlığa neden olmasa da, mevcut eğriliğin ilerlemesine katkıda bulunabilir.
Skolyoz Dereceleri Nelerdir?
Skolyoz, omurgadaki eğriliğin Cobb açısı ölçülerek derecelendirilir. Bu açı, röntgen filmi üzerinde eğriliğin ne kadar ileri olduğunu gösterir ve tedavi planının belirlenmesinde büyük önem taşır. Dereceleri şu şekilde sınıflandırılmaktadır:
- Hafif skolyoz: 10°–20° arası eğrilik. Genellikle takip ve egzersizlerle kontrol edilir.
- Orta skolyoz: 20°–40° arası eğrilik. Korse kullanımı gündeme gelebilir.
- İleri skolyoz: 40° ve üzeri eğrilik. Ağrı, belirgin şekil bozukluğu ve solunum problemleri görülebilir. Cerrahi tedavi seçeneği değerlendirilir.
Bu derecelendirme, rahatsızlığın seyrini izlemek ve hangi noktada tedaviye başlanması gerektiğini belirlemek için kullanılır.
