Vertigo, kişinin çevresindeki her şeyin dönüyormuş gibi algılamasına yol açan şiddetli baş dönmesi durumudur. Genellikle iç kulak kaynaklı olsa da farklı sağlık sorunlarından da ortaya çıkabilir. Bu içeriğimizde vertigonun ne olduğunu, sık görülen belirtilerini, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini sunacağız.
Vertigo Nedir?
Vertigo, kişinin kendisi veya çevresi dönüyormuş gibi hissetmesine neden olan bir denge bozukluğu türüdür. Basit bir baş dönmesinden farklı olarak vertigo, genellikle iç kulaktaki denge organları, sinir sistemi ya da beyinle ilgili sorunlardan kaynaklanır. Bu durum, denge algısının bozulmasına yol açara. Yürümeyi, ayakta durmayı ve hatta günlük aktiviteleri zorlaştırabilir.
Vertigo tek başına bir hastalık değil, farklı rahatsızlıkların belirtisi olarak ortaya çıkan bir semptomdur. Özellikle BPPV (iç kulak kristallerinin yer değiştirmesi), Meniere hastalığı, kulak enfeksiyonları, migren veya travmalar vertigonun en yaygın nedenleri arasında yer alır.
Vertigo Belirtileri Nelerdir?
Vertigo, sadece hafif bir baş dönmesi değildir. En sık yaşanan semptom, kişinin kendisinin veya çevresindekilerin dönüyormuş gibi hissetmesidir Denge bozuklukları, sersemlik, boşlukta hissetme gibi şikâyetler eşlik edebilir. Vertigo ile birlikte en sık görülen belirtiler şunlardır:
- Mide bulantısı ve kusma (Özellikle hareketle tetiklenebilir.)
- Dengesizlik ve yürüyüşte zorlanma (Düşme riski oluşturabilir.)
- Gözlerde kontrolsüz hareketler (Genellikle teşhis sürecinde gözlemlenen önemli bir bulgudur.)
- Kulak çınlaması (tinnitus) ve işitme kaybı gibi duyusal değişiklikler
Bu belirtiler, vertigonun altında yatan nedenin belirlenmesinde yönlendirici olduğu gibi, hangi testlerin gerekli olacağını da etkiler.
Vertigo Nedenleri Nelerdir?
Vertigonun nedenleri oldukça çeşitlidir ve genellikle iç kulak, sinir sistemi ya da dolaşım bozukluklarından kaynaklanır. Vertigonun en sık görülen belirtileri şu şekilde listelenebilir:
Periferik Vertigo (İç kulak kaynaklı):
Vertigonun en yaygın şeklidir. İç kulaktaki denge merkezinin etkilenmesiyle ortaya çıkar.
Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): İç kulak kristallerinin yer değiştirmesiyle oluşur. Başın ani hareketleri şiddetli baş dönmesine yol açar.
Meniere Hastalığı: İç kulakta sıvı artışı ile gelişir; baş dönmesi, kulak çınlaması ve işitme kaybı ile seyreder.
Vestibüler Nörinit: İç kulağı beyne bağlayan sinirin iltihaplanması sonucu ani ve şiddetli baş dönmesi görülür.
Santral Vertigo (Beyin kaynaklı)
Santral vertigo, beyin veya beyin sapındaki hastalık ve bozukluklardan kaynaklanan, genellikle daha ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilen bir vertigo türüdür.
- Beyin damar hastalıkları (inme, beyin kanaması)
- Multipl Skleroz (MS) ve diğer nörolojik hastalıklar
- Migren atakları
- Beyin tümörleri
Diğer Nedenler:
- Kalp-damar hastalıkları (ritim bozukluğu, tansiyon dalgalanmaları)
- Metabolik hastalıklar (diyabet, tiroit bozuklukları, hipoglisemi)
- Psikolojik faktörler (anksiyete, panik atak, stres)
- Travmalar ve kafa darbeleri
- Bazı ilaçların yan etkileri
Kısacası, vertigo farklı sistemlerle ilişkili olabilen çok yönlü bir semptomdur.
Vertigo İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Vertigo şikâyetleri kısa süreli ve hafif olduğunda genellikle endişe vermez. Ancak uzun süren, tekrarlayan, günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyen baş dönmelerinde mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Baş dönmesine bilinç kaybı, çift görme, konuşma bozukluğu, kol veya bacaklarda güçsüzlük, şiddetli baş ağrısı, işitme kaybı ya da kulak çınlaması gibi ek bulgular eşlik ediyorsa bu durum acil değerlendirme gerektirir.
Vertigo ve Baş Dönmesi Arasındaki Farklar Nelerdir?
Vertigo ve baş dönmesi çoğu zaman aynı anlamda kullanılsa da aslında birbirinden farklıdır. Baş dönmesi, kişinin sersemlik, dengesizlik veya bayılacakmış gibi hissetmesidir ve pek çok farklı nedenden kaynaklanabilir. Vertigoda ise kişi kendi etrafında veya çevresindeki nesnelerin dönüyormuş gibi hareket ettiğini algılar.
Baş dönmesi genellikle kısa süreli ve hafif seyrederken, vertigo daha şiddetlidir. Denge kaybı, mide bulantısı, kusma, kulak çınlaması veya işitme kaybı gibi ek belirtilerle birlikte görülebilir. Kısacası, her vertigo baş dönmesi şikâyeti yaratır ama her baş dönmesi vertigo değildir. Bu ayrımı yapmak doğru tanı ve tedavi süreci açısından oldukça önemlidir.
